Speech Bart Nieuwenhuijs ter gelegenheid van de boekpresentatie Nabelichting, Bart van Leeuwen.
Studio Angel, Amsterdam, 27 april 2012
Irah, Django, Bart,
Exact een maand geleden aan de keukentafel in Bussum. Koffie, koekjes en de proefdruk van je boek. Even bijkletsen over het project waar we mee bezig zijn en over je boek dat eerdaags zal verschijnen.
Je vraagt wat we mooier vinden: een glimmende of matte cover. Je moet nog correcties uitvoeren en we hebben het even over het programma bij de presentatie van je boek. Je hebt geprobeerd of er iemand nog wat wilde zeggen, maar niemand durft of wil wat zeggen. Emoties hè, je kent het wel. Ik zou echt niemand meer weten, echt niet! We noemen nog wat namen, maar die worden allemaal afgeschoten.
Stilte, ik zie hem denken en dan: Hé Bart, by the way, zou jij niet iets willen zeggen? You are my man! Wij hebben nogal wat gemeen en jij kent het wereldje, we hebben dezelfde voornaam, allebei fotograaf, onze carrières liepen parallel, hadden vaak dezelfde opdrachtgevers, zijn even oud en – niet onbelangrijk – we zijn ook nog wel eens flink doorgezakt in een bokscafé in Miami. Weet jij nog hoeveel Budweizers we op hadden? De volgende ochtend natuurlijk weer heel vroeg op, want dan is het licht op z’n mooist. Discipline, gedrevenheid, ambitie, passie, we gingen ervoor, we hebben het mooiste vak wat er is, dat schept een band. Ik zou het erg waarderen als jij wat wilt zeggen. Ik wil van te voren niks lezen hoor, het zou te gek zijn. Irah zit ook ja te knikken.
Oké, oké, mag ik daar nog een nachtje over slapen, zei ik diplomatiek, maar twee minuten later zei ik volmondig ja, ik doe het. Je had me weleens een hoofdstuk gemaild, maar ik wil nu toch echt alles lezen, bentoch wel erg nieuwsgierig naar wat je allemaal te vertellen hebt. Mail me straks maar even een PDF-je.
’s Avonds begon ik op de iPad te lezen en werd volledig gegrepen door je verhalen, kon niet meer ophouden en las de hele nacht door. Het was allemaal zo herkenbaar, soms kostelijk humoristisch, dan weer aangrijpend, adembenemend zelfs. Wat een heerlijk autobiografisch boek. Jezus, die van Leeuwen kan niet alleen heel goed fotograferen, hij kan ook nog verdomd goed schrijven.
Het wereldje, zijn wereld, mijn wereld, onze wereld. De liefde voor de fotografie komt voortdurend langs. Soms als één groot feest, soms met onderkoelde humor en dan weer meedogenloos kritisch. Boordevol charisma, zo ben je nou eenmaal, gelukkig maar.
Ik herken bij het lezen veel gedetailleerd beschreven gebeurtenissen en anekdotes, kort en bondig in een pakkende stijl neer gezet. Zonder vorm geen inhoud. En zonder stijl geen verhaal. Flitsen uit het verleden schieten voorbij. Wat een fascinerend boek. Volgens mij het eerste boek van een fotograaf waar geen enkele foto in staat, absoluut geen fotoboek dus. Dat fotoboek moet er natuurlijk ook komen, want je foto’s (of het nu reclame-, mode-, portret- of locatiefoto’s zijn) vertellen ook altijd boeiende visuele verhalen. We zijn hier druk mee bezig.
Je kracht ligt vooral in de filmische benadering van de fotografie. Je ontwikkelde een eigen stijl met een grote artistieke vrijheid. Kunstmatig realisme noemde je het, met als motto: “Fotografie is het middel bij uitstek om belang te geven aan schijnbaar onbeduidende zaken”.
Je behoort tot één van de iconen van de Nederlandse fotografie. In je boek Nabelichting (ik vraag me trouwens af of dat woord eigenlijk wel bestaat) toon je dat je naast een begenadigd fotograaf – nu min of meer noodgedwongen – ook een uitstekend schrijver bent.
Nabelichting is geen triest verhaal, het is realistisch en oprecht, het is jouw levensverhaal. Soms zeggen beelden meer dan woorden, dan weer zeggen woorden meer dan beelden. Fotografie is de vreugde van het zien, fotografie is als een taal. Schrijven en taal geven uitdrukking aan gevoelens. Je neemt ons opgewekt en daadkrachtig mee naar de top van de berg, maar laat ons ook realistisch, vol emotie en afgrijzen, flink naar beneden donderen.
Het is geweest, je hebt het meegemaakt. Je mist het allemaal niet. Je kan nu gelukkig worden van kleine dingen. De jonge vogels die uitvliegen, de bloeiende magnolia, de wilde bramen en frambozen. Voelen wie er van je houdt. C’est la vie. Het maakt niet uit of iets echt is of niet, de werkelijkheid bestaat niet. De woestijn is niet blauw en cactussen zijn niet rood. “Licht en donker dat is waar het om gaat”.
Een bijzonder indrukwekkend boek.
Bedankt, Bart.
Bekijk hier alle foto’s van de presentatie
